Tegenwoordig gebruikt bijna iedereen tussen de 12 en de 18 jaar wel sociale media. Sommigen nog iets meer dan anderen. Het lijkt allemaal leuk en aardig, maar is sociale media wel zo onschuldig als het lijkt? Twee leerlingen deden hier onderzoek naar als Praktische Opdracht voor het vak Levensbeschouwing.
Wij, Iris van Gool en Esmé Fitters uit 4 vwo van het d’Oultremontcollege, hebben ons afgelopen jaar bezig gehouden met de vraag: ‘Wat voor invloed heeft het gebruik van sociale media op jongeren?’ Om die vraag te kunnen beantwoorden hebben een enquête gemaakt die we hebben uitgezet onder jongeren. Voor dat we met dit onderzoek begonnen verwachtten we dat sociale media ervoor zou zorgen dat jongeren slechter zouden presteren, slechter zouden slapen en zich minder goed zouden kunnen concentreren. Ook verwachtten we dat sommige er onzeker van zouden worden.
Uit ons onderzoek bleek dat deze veronderstellingen – helaas – helemaal bleken te kloppen. De meeste jongeren zeggen rond de 3,5 uur op sociale media te zitten. Ze maken dan het meest gebruik van Instagram, Snapchat en Whatsapp. De helft van de jongeren zegt onzeker te worden van sociale media, omdat veel mensen er heel perfect uit zien op hun foto’s. Ook geven de jongeren aan niet altijd even goed te kunnen zien wanneer een foto bewerkt is. 75% van de jongeren vinden mensen die ze op sociale media zien beter / knapper dan zichzelf. En dat maakt onzeker.
Naast ons eigen onderzoek hebben ook eerder uitgevoerde onderzoeken bestudeerd om meer informatie te verzamelen en om te kijken of onze onderzoeksresultaten al dan niet overeenkomen die van anderen.

Wat voor invloed heeft het gebruik van sociale media op jongeren?
Dit is niet makkelijk te zeggen, want het is bij elke individu anders. Dit maakt het dan ook heel erg lastig om deze vraag concreet te beantwoorden, we zullen proberen er het beste van te maken. Na dit onderzoek gedaan te hebben is mijn antwoord op deze vraag de volgende.


Negatieve effecten
Sociale media kan een hele erge slechte invloed hebben op jongeren, vooral als je het vergelijkt met hoe jongeren vroeger met elkaar om gingen. Veel persoonlijk contact is verminderd. Jongeren zijn ook vaak elke minuut van de dag bezig zijn met hun telefoon en daardoor is er vaak geen tijd voor huiswerk. Bovendien gaat door het slaaptekort het concentratievermogen achteruit.
Voor bedrijven is sociale media een handig hulpmiddel om de doelgroep jongeren aan te trekken, ze hebben snel hun aandacht. Jongeren zijn hierdoor makkelijk beïnvloedbaar, want als iets zo vaak voorbij komt dan moet het wel een goed product zijn, denken veel jongeren. Sociale media is voor vooral meisjes ook een probleem qua zelfverzekerdheid en ‘perfect’ willen zijn. Al deze negatieve invloeden en gevolgen worden niet helemaal gecompenseerd door de goede invloeden, die zijn er namelijk, volgens ons, een stuk minder. Positieve invloeden van sociale media zijn bijvoorbeeld dat je humeur wordt opgevrolijkt, je kan je eigen identiteit ontdekken en erachter komen wat jij precies leuk vindt. Je kan met sociale media experimenteren en kijken wat je vrienden doen. Dit is allemaal heel erg goed voor de ontwikkeling van jongeren en het is dan zo jammer dat er ook zo veel negatieve invloeden zijn. Het problem is dat sommigen veel meer te maken krijgen met de negatieve invloeden en dat kan dus leiden tot ruzies.
Uit het bestuderen van een aantal onderzoeken op internet kunnen we concluderen dat sociale media misschien toch niet zo leuk is als het lijkt. Je krijgt er een aantal negatieve effecten bij. Vooral het slapen schijnt negatief beïnvloed te worden door sociale media en wel door het ‘blauwe licht’. Ook in die onderzoeken kwam naar voren dat een slechtere concentratie en een slecht zelfbeeld veel voorkomen bij jongeren met (overmatig) sociale media gebruik.
Ik (Esmé) heb trouwens wel het gevoel dat de nadruk misschien iets meer wordt gelegd op de negatieve dan op de positieve invloeden, omdat mensen het vaak makkelijker vinden om over dingen te klagen dan de ‘zonnige kant’ ervan te bekijken.

Positieve effecten
Naast al deze negatieve effecten lijken er ook een aantal positieve effecten te zijn. Jongeren worden door sociale media bijvoorbeeld creatiever. Ook krijgen ze meer kennis van verschillende talen en culturen. Het grootste voordeel is dat het makkelijk is om contact te blijven houden met mensen (en al helemaal nu in deze coronatijd). Alleen is het de vraag of deze voordelen genoeg zijn om de nadelen door de vingers te zien.
De negatieve effecten worden bovendien minder zodra er geen overmatig gebruik wordt gemaakt van sociale media. Als jongeren ervoor zorgen dat ze minder dan drie uur per dag op sociale media te zitten en twee uur voor het slapen gaan niet meer naar schermen kijken, zullen de negatieve effecten nauwelijks tot niet merkbaar zijn in het dagelijks leven. Het zal op deze manier dus geen hinder veroorzaken, maar het leven wel opleuken.

Evaluatie
Iris
A. Inhoud: Ik vond het onderwerp dat we gekozen hadden erg leuk, omdat ik er zelf in mijn dagelijks leven ook mee te maken heb. Ik denk bijna iedereen wel. Het is dus een onderwerp wat erg dicht bij mezelf staat. De inhoud van de resultaten vind ik goed, maar ook wel een beetje schokkend omdat dit ook voor mij geldt.
B. Proces: Als ik dit onderzoek opnieuw zou kunnen doen dan zou ik de taken en de tijd beter verdelen. Er moest namelijk nog een groot deel op het laatste moment en ik denk dat Esmé en ik er niet evenveel moeite in gestopt hebben.

Esmé
A. Inhoud: Ik vond het onderwerp erg interessant, omdat ik wel heel erg benieuwd was wat precies de invloeden waren van sociale media. Door hier iets meer naar te kijken en ik aan de ene kant, net als Iris, wel geschrokken maar ook blij verrast van het resultaat. Je kan het namelijk van allerlei verschillende kanten zien en dat vind ik wel leuk.
B. Proces: Als ik zo’n onderzoek nog eens moet doen, dan zou ik er eerder aan beginnen en de tijd beter verdelen. Iris ging op het begin vrij snel en daardoor liep ik een beetje achter qua tijd. Dit heb ik wel weer opgelost door er op het eind met volle kracht aan te werken. Dit kostte me veel tijd, maar dat was niet erg.

Voorstellen voor nieuw onderzoek
Een nieuw onderzoek zou handig zijn om ook te kijken naar andere invloeden van sociale media op jongeren. Zoals lijkt het me heel erg leuk om te onderzoeken wat spelletjes/games voor een invloed hebben op jongeren. Dit is namelijk ook fijn om te weten voor ouders vooral als daar positievere uitslagen uit komen. Door onderzoeken te vergelijken kan je nog meer te weten komen over verslavingen aan én invloeden op jongeren door telefoons.
Om de invloed van games op een telefoon op jongeren te onderzoeken, kan je in principe de basis pakken van dit onderzoek. Eerst een hypothese en vragen opstellen, daarna een enquête houden en dat netjes uitwerken. Zo kan je het ook makkelijk met elkaar vergelijken. Games versus sociale media.
Ik verwacht dat spelletjes heel erg goed zijn voor de ontwikkeling van een kind. Bij jongeren zal dit misschien iets minder zijn, maar het ligt eraan wat voor spelletjes je doet. Als je sudoku’s maakt of online schaakt, dan zal dat waarschijnlijk heel erg goed voor je denk- en concentratievermogen zijn. Concentratie is wel iets waar games goed voor zijn, denk ik. Bij bepaalde games wil je zo graag winnen, dat je je daarom zo goed mogelijk concentreert om het goed te doen. Er is natuurlijk wel weer altijd die verslaving die op de loer ligt en verslaafd raken aan een spelletje is nou ook weer niet goed. Te veel van iets is nooit goed. Ik verwacht dat als je games met mate speelt, dat het dan best wel goed kan zijn voor vooral je concentratie. Om achter die antwoord te komen, zullen we een onderzoek moeten doen.
Nu ik dit onderzoek heb afgerond ben ook ik benieuwd of er manieren zijn om alle problemen wat betreft sociale media op te lossen, zoals door bijvoorbeeld een tijdslimiet in te kunnen stellen op bepaalde apps of iets dergelijks.

Esmé Fitters en Iris van Gool, leerlingen vwo-4, d’Oultremontcollege Drunen